Geschiedenis van bier

De geschiedenis van bier gaat terug tot de prehistorie en is misschien wel de oorsprong van onze huidige beschaving. Vanaf de bier brouwende keuterboeren uit de prehistorie tot en met de moderne productiemethoden in de moderne tijd: elke periode in de geschiedenis, heeft zijn bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van bier.

Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van Bier? Fred Penners kan je er nog veel meer over vertellen tijdens een bierproeverij op locatie.

Bier in de prehistorie

De geschiedenis van bier gaat terug tot in de prehistorie. Archeologische vondsten en historische bronnen tonen aan, dat bier een van de bronnen is van onze beschaving. De prehistorische mens was een jager/verzamelaar en leidde een nomadenbestaan. Door de ontdekking van bier werd de nomadische leefwijze geleidijk ingeruild voor een leven op een vaste verblijfplaats. Jachtkampen maakten plaats voor boerderijen met akkers en een kleine veestapel.

Bier in de klassieke oudheid

Het oudste schriftelijke bewijs voor het brouwen van bier dateert van 3500 v Chr. en komt uit Mesopotamië. Het verhaal en de bijbehorende afbeeldingen laten zien, hoe van graan een brood werd gebakken. Dit brood verkruimelde en weekte men in water tot een beslag, waaraan honing en kruiden werden toegevoegd. Uit dit beslag ontstond bier door spontane vergisting.

Na instorting van het Mesopotamische rijk, heersten de Babyloniërs over Mesopotamië. Zij namen de kunst van het bier brouwen over. De Egyptenaren namen de traditie van het brouwen over van de Babyloniërs. Ze leerden het brouwen aan de Grieken, die het op hun beurt overbrachten op de Romeinen. De kunst van het brouwen verspreidde zich over het gehele Romeinse rijk. Zo kwam de brouwkunst ook bij de Germanen en de Kelten terecht. De Germanen waren de eersten, die bier brouwden uit granen, zonder er eerst een brood van te bakken.

Bier in de middeleeuwen

Aan het einde van de 12de eeuw namen herbergen meer en meer de taak van het brouwen van bier op zich. Deze herbergen maakten bij het brouwen gebruik van een kruidenmengsel dat ze ‘gruyt’ ofwel gruit noemden. Het hoofdbestanddeel van gruit was gagel. De andere kruiden verschilden van stad tot stad.

Al snel kregen enkele families het recht om gruit te maken.(gruytrecht). Alle brouwers waren verplicht hun gruit bij deze families te betrekken. Vervolgens werd van hogerhand bepaald, dat alleen bier mocht worden gebrouwen in een aangewezen brouwerij (panhuis). De leiding hiervan berustte bij een beëdigde brouwer (penner). En zo blijkt, dat de oprichter van de BrouwBoerderij, Fred Penners, in de voetsporen treedt van zijn verre voorouders.

Medio 14e eeuw bepaalde men, dat bij het brouwen van bier, hop gebruikt moest worden. Men had ontdekt, dat hop de houdbaarheid van bier verlengde. Als bijkomend voordeel hoefde men over hop geen gruytrecht te betalen. In 1516 werd in Duitsland het “Reinheitsgebot” van kracht. Dit gebod hield in dat bier uitsluitend mocht bestaan uit water, gerst, hop en gist.

Bier in de industriële revolutie

Enkele ontdekkingen en uitvindingen tijdens de industriële revolutie, leidden tot innovaties in de bierbrouwwereld. Met name de ontdekking van micro-organismen en de werking van pasteurisatie (doden van bacteriën door verhitting) door Louis Pasteur en de uitvinding van de koelmachine door Von Linde, speelden hierbij een belangrijke rol. In 1842 werd in Pilsen (Tsjechië) het eerste ondergistende bier gebrouwen. Door de koelmachine was een grote doorbraak van ondergistend bier mogelijk.

Bier in de moderne tijd

Veel brouwers sloten in de moderne tijd voorgoed hun deuren. Dit werd veroorzaakt door de sterke concurrentie van thee en koffie, een groot tekort aan grondstoffen tijdens de eerste wereldoorlog en de forse investeringen, die nodig waren om aan de vraag naar ondergistend bier te voldoen.

In 1980 waren er in ons land nog maar 14 brouwerijen actief. Dat jaar werd de vereniging PINT opgericht door enkele bierliefhebbers. Mede door hun toedoen, tellen we vandaag de dag weer zo’n 50 brouwerijen, verdeeld over het hele land.

Stichting BrouwBoerderij

Op 15 oktober 2009 richtte Fred Penners de Stichting BrouwBoerderij op. Het doel van de Stichting BrouwBoerderij is drieledig:

• Ons rijke biererfgoed in ere herstellen door historische brouwrecepten nieuw leven in te blazen en oude biersoorten te brouwen;

• Kweken en toepassen van diverse (minder bekende) grondstoffen voor het maken van heerlijke bieren;

• Daarnaast houden we op het erf enkele boerderijdieren, die behoren tot de zeldzame huisdierrassen. Hiermee willen wij bijdragen aan het behoud van deze met uitsterven bedreigde huisdieren.